Nie pójdziesz z nimi, tam śmierć.
Nie puszczę cię na śmierć.
Niech wszyscy idą, nie pójdziesz,
niech wszyscy umrą, nie pójdziesz.
Nie patrz tak na mnie
tymi oczami.
Ja mam prawo. Ja walczę
o swoje życie. Nawet pies
ma prawo walczyć o życie.
Nie odpychaj mnie,
nie szarp drzwi.
Nie pójdziesz, nie pójdziesz, nie pójdziesz.
Niech wszyscy umrą,
nie pójdziesz.
Do nóg ci padnę,
nie pójdziesz.
Zabij mnie,
nie przejdziesz przez ten próg.
Jej matka
cierpiała całe życie.
Urodziła ją
na cierpienie.
Ale ona nie chce cierpieć.
Ona nienawidzi
matki.
Wyciąga pięści do nieba,
pięściami
pisze po niebie
od horyzontu do horyzontu:
Nie chcę.
Jej uroda
jest jak Atlantyda.
Zostanie dopiero odkryta. O jej miłosnych pragnieniach pisało tysiące humorystów. Najgenialniejsi z nich
weszli do lektur szkolnych.
Jedynie jej kochanie z diabłem
miało powagę
ognia stosu.
I mieściło się w człowieczej wyobraźni
jak stos.
Ludzkość stworzyła dla niej
najbardziej obelżywe
słowa świata.
Dwadzieścia godzin
wyje jak zwierzę.
Lekarz chce jej pomóc.
Nacina nożyczkami żywe ciało
bez znieczulenia.
Nie zauważyła tego.
Zbyt potężna
jest tortura rozstępujących się kości.
Jaki szatan
wymyślił świat.
nadciśnienie
dwa razy pogotowie (wtedy umierała Anielka)
lekarz ratownicy medyczni
wenflon jak stokrotka z niebieską łodygą
bolał w żyłę na dłoni
relanium i coś tam jeszcze
mierzenie ciśnienia
czekanie lekarza na poprawę
(czarny kot cały czas leżał mi na kolanach)
potem poszłam w panice do kardiologa (prywatnie)
zapytał: pani wiek
w tym roku skończę 70 lat
a ten chuj powiedział mi:
o to jest pani w wieku poborowym
i skasował 150 złotych
coś tam mi przepisał na cholesterol
Huzar to jedna z tych historii, które psują zabawę miłośnikom bohaterskich czynów wojennych i marzeń o chwale. Powieść powstała, gdy Pérez-Reverte był jeszcze dziennikarzem i z pewnością nie sądził, że zostanie bestsellerowym pisarzem. A jednak w tej historii odnajdujemy to, co najlepsze z rewelacyjnego stylu autora.
Fabuła przenosi nas w czasy wojen napoleońskich. Głównym bohaterem jest Frederic Glüntz, młody i niedoświadczony francuski oficer stacjonującego w Hiszpanii 4 Pułku Huzarów. Niedoświadczony i naiwny Glüntz idzie na wojnę z głową pełną całkowicie błędnych romantycznych pomysłów. Będzie walczyć o honor i honorowo, sięgnie po chwałę i sławę, zostanie bohaterem i czeka go triumfalny powrót do domu. Rzeczywistość bezlitośnie zdewastuje te marzenia już w trakcie pierwszej bitwy.
Błoto, krew i gówno. To była wojna, to było to, dobry Boże. To było wszystko.
Huzar, który występuje w tej historii, jest najeźdźcą, Francuzem walczącym z Hiszpanami. A jednak autor empatyzuje z nim przypisując mu sumę wszystkich możliwych młodzieńczych rozczarowań.
Nie jest to powieść historyczna - opisana bitwa wcale nie miała miejsca. A jednak autor dba o szczegóły historyczne i miejsce akcji, bardziej niż w jakiejkolwiek opowieści wojennej. Huzar jest jednak przede wszystkim opowieścią psychologiczną: przejściem od młodości do dojrzałości, w tym przypadku – przejściem traumatycznym. A przy tym jest to doskonałe ćwiczenie dla młodych ludzi, od których roi się w Internecie, którzy wzywają do chwycenia za broń w każdej najbardziej dziwacznej sprawie, przekonani, że wojna przypomina strzelanki. W tym wyobrażeniach nie różnią się od bohatera Huzara…
Rodzimy życie
w asyście śmierci.
Ona milcząc
stoi pod zegarem
na porodówce.
Słucha jęków,
liczy
przypływy i odpływy bólu,
śledzi
palce położnej, odkręcające kurek
rurki z tlenem.
Czujna jak aktor,
co oczekuje
wejścia na scenę.
Lekko i ze swadą przedstawiona garść obserwacji socjologicznych dotyczących zachowań nabywczych kobiet i mężczyzn (a także dzieci), wpływowi współczesnej kultury na pozycje społeczną i zachowania poszczególnych płci. Miejscami ta opowieść wydaje się lekko trącić stereotypami lub nie potwierdzonymi niczym opiniami samego autora. O ile uznać, że to pozycja popularyzatorska - to można się z tym pogodzić. Gorzej jeśli moi studenci cytują niektóre fragmenty z przekonaniem, że to źródło naukowe...
Niektóre opinie są wprost wyssane z palca, choć niewątpliwie oddają poglądy samego autora: np. komentarze nt. zamiłowania kobiet do zakupów i rzekomej niechęci mężczyzn. Jeśli mamy w głowie galerie handlowe ze sklepami odzieżowymi, to może faktycznie przeciętny mężczyzna się w nich nie odnajduje - a kobieta owszem. Jeśli jednak uznać, że zakupy dotyczą także przyborów do majsterkowania albo sprzętu sportowego - to chętnie poradziłabym się autor, jak wyciągnąć moich mężczyzn z OBI albo Decathlona ;-)
O komentarzach na temat feminizmu szkoda nawet wspominać, podobnie jak na temat rzekomych naturalnych predyspozycji kobiet (i braku takowych u mężczyzn) do uspokajania dziecka. Niestety wiele komentarzy jest nieuprawnionych i krzywdzących dla obu stron - a to już socjologowi nie uchodzi...
Fragmenty poświęcone gejom - szokująco stereotypowe, żeby nie powiedzieć homofobiczne! A zróżnicowany stosunek do gejów i lesbijek jest tak maczystowsko stereotypowy, że aż niestrawny. Rozdział poświęcony turystyce - a w szczególności zrzędzenie na wakacje na Krecie - po prostu dobił mnie. Jak rozumiem autor sam się wybrał na typową masówkę, uczestniczył w tym festiwalu badziewia, po czym przyjął pełen wyższości i pogardy ton wielkiego podróżnika. Żenujące!
Wiele obserwacji pozostaje jednak w ciekawej kontrze (albo uzupełnieniu) do Śmierci Zachodu Patricka Buchanana. Obie pozycje dzieli dość długi czas, ale lament Buchanana w kontekście licznych obserwacji socjologicznych sprawia wrażenie jeszcze bardziej spóźnionego i jałowego...
Gruba jak słońce
dysząc w słońcu
ciska w dyszącą młocarnię
dyszące słońca
snopów.
Dzieci
już dawno przestały do niej pisać.
Teraz
kocha ją tylko jej krowa.
Nic dziwnego, chowała ją przecież
od cielaka.
Zwalił się w błoto,
chrapie na całą ulicę.
Przy nim
kuli się płacząc
dziecko.
Cofa się
krok za krokiem.
Nie zasłoni jej stół,
nie zasłoni jej łóżeczko dziecka,
nie ukryje jej ściana.
Nie obronią jej ludzie za ścianą przed tym, który stanął
na progu.
Wsadza rękę
do kieszeni marynarki
śpiącego.
Liczy pieniądze.
Płacze.
Kilka dni z życia nastolatka, który z perspektywy - jeszcze - pozbawionej hipokryzji, obserwuje świat, do którego niebawem zostanie efektywnie, po amerykańsku przystosowany.
Książka swego czasu głośna w Stanach Zjednoczonych, jako wyraz i symbol buntu w stylu niezapomnianego "Absolwenta" z Dustinem Hoffmanem. Niestety nie przetrwała próby czasu. Pozorne wyzwolenie młodzieży, której uchodzi dzisiaj znacznie więcej niż w drugiej połowie XX wieku, okupione zostało jeszcze bardziej bezlitosnym wtłoczeniem w tory neoliberalnych standardów, kiedy ostatecznie z tej młodości wyrosną.
Całą noc chodzi
od okna do drzwi,
okrywa śpiące dzieci,
patrzy na zegar.
A gdy wreszcie skrzypnie furtka,
gdy usłyszy pijacką piosenkę,
żegna się
znakiem krzyża.
Wyłączcie telefony, wstrzymajcie zegary,
Psom rzućcie kość soczystą żeby nie szczekały,
Uciszcie fortepiany i niech żałobnicy
Przy głuchych werblach trumnę wyniosą z kaplicy.
Niech samoloty wyją, niech kołują w chmurach,
Wypisując na niebie wiadomość: On Umarł,
Zawiążcie kir na szyjach gołębi, rozdajcie
Policjantom na placach rękawiczki czarne.
Był mi Wschodem, Zachodem, Północą, Południem
Niedzielnym odpoczynkiem i codziennym trudem,
Moją pieśnią i słowem, porankiem i zmierzchem
Myślałem: miłość będzie trwać wiecznie. Nie będzie.
Gwiazdy są niepotrzebne, każdą z nich wyłączcie,
Spakujcie w pudło księżyc, rozmontujcie słońce,
Wymiećcie wszystkie lasy i wylejcie morze,
Bo nic już nigdy dobrze skończyć się nie może.
(przekład: Jacek Dehnel)
Stop all the clocks, cut off the telephone,
Prevent the dog from barking with a juicy bone,
Silence the pianos and with muffled drum
Bring on the coffin, let the mourners come.
Let aeroplanes circle moaning overhead
Scribbling on the sky the message He Is Dead,
Put crépe bows round the white necks of the public droves,
Let the traffic policemen wear black cotton gloves.
He was my North, my South, my East and West,
My working week and my Sunday rest,
My noon, my midnight, my talk, my song;
I thought love would last forever: I was wrong.
The stars are not wanted now: put out every one;
Pack up the moons and dismantle the sun;
Pour away the ocean and sweep up the wood;
For nothing now can ever come to any good.
Jedna z najbardziej niesamowitych książek Joyce Carol Oates, zanurzona wprost w symbolizmie, choć w polskim tłumaczeniu część tej symboliki zaginęła.
Pozornie osadzona we współczesnej Ameryce, Dziewczyna z tatuażami naprawdę rozgrywa się w piekle. Ta symbolika przedstawiona jest poprzez obraz Akron, w którym urodził się Alma i gdzie nieużywane kopalnie "płoną pod podmiejskimi ulicami". Z kolei drugi z głównych bohaterów, starzejący się bogaty Żyd, Seigl, wykorzystał piekło obozów koncentracyjnych w swojej powieści "Cienie", a w chwili, kiedy go poznajemy, jest właśnie w połowie tłumaczenia "Eneidy" Wergiliusza - najsłynniejszego fragmentu opisującego zejście do piekła (Wergiliusz został też piekielnym przewodnikiem wycieczek Dantego w "Boskiej komedii").
Niespodziewane spotkanie tandetnej, prostej Almy i bogatego, wykwintnego Seigla tworzy główną oś powieści. Ich relacji towarzyszy tragedia nieporozumień: Alma - wychowana na obiegowych opiniach, stereotypach i uprzedzeniach rasowych, nienawidzi Seigla za to, że jako Żyd "dorobił się na ludzkiej nędzy", mimo że faktycznie jest on ateistą, synem matki prezbiterki. Seigl z kolei całkowicie naiwnie ufa Almie, nawet wtedy, gdy kradnie jego rękopisy i niszczy jego cenne pierwsze wydaniat
W miarę postępu choroby Seigla staje się on coraz bardziej zależny od Almy. A kiedy schorowany słabnie, jej nienawiść do niego staje się mordercza. Jednocześnie pojawia się w ich relacji coś na kształt niedopowiedzianego romansu. Nienawiść Almy do „starego Żyda” może w każdej chwili przerodzić się w uwielbienie. Niezadeklarowane pragnienie Seigla wobec Almy mogłoby, gdyby odkrył jej małe zdrady, przekształcić się w odrazę.
W całej powieści Oates uzyskuje nadzwyczajną energię ze zderzenia wysokiej kultury Seigla (piekło Dantego) z niską Almy („Co do diabła”). Ich osobiste konflikty znajdują odzwierciedlenie w konfliktach kulturowych, starciu chrześcijaństwa i antysemityzmu, historii Holokaustu i jego negacji, kultury klasowej i intelektualnej, męskiej i żeńskiej. Erudycja Seigla pozwala Oates na wyraźne odniesienie się do greckich religijnych koncepcji pychy i nemezis.
Wszystko to składa się na całkowicie wciągającą opowieść opowiedzianą w niemal maniakalnym stylu. Proza krótkich, nieomal skandowanych zdań brzmi czasem jak rytmiczna muzyka: „Pierwszy raz była z chłopcem. Ósma klasa. Chłopiec był starszy." "Jej matka ją obwąchała. Sweter, który robiła jej babcia, był podarty i zabłocony. Cuchnęła potem, piwem, seksem”. Jednak mimo żwawego tempa, autorka nie traci nic ze zdolności pogłębienia obu postaci. Dwoje głównych bohaterów to pełnokrwiste postaci, czego niestety nie sposób powiedzieć o pozostałych bohaterach książki (sadystyczny alfons Dmitri wydaje się wręcz banalny).
Melodramatyczny punkt kulminacyjny okazuje się jednocześnie nieunikniony i nieoczekiwany. Nawet gdy mają miejsce końcowe wydarzenia, powieść zdaje się cofać w czasie - jakby przez cały czas była przebraną powieścią gotycką z XIX wieku; w komplecie ze zdegenerowanymi arystokratami i nielojalnymi sługami, samotnymi zamkami i niezrozumianymi potworami...
Ciężarna kobieta
Jeży nocą przy swoim mężczyźnie. W jej brzuchu
poruszyło się dziecko.
-Połóż rękę na moim brzuchu -
mówi kobieta.
To, co poruszyło się tak lekko,
to malutka ręka lub noga
naszego dziecka.
Będzie moje i twoje,
chociaż tylko ja będę musiała je urodzić.
Mężczyzna przytula się do niej,
oboje czują to samo.
W kobiecie porusza się dziecko.
I trzy ciała
łączą nawzajem swe ciepło nocą, gdy ciężarna kobieta
leży przy swoim mężczyźnie.
Gdy mnie ogarnia lęk, że być przestanę,
Nim pióro cały plon myślenie zbierze,
Nim stosy książek nad tym zżętym łanem
Staną jak ciężkie od ziarna spichlerze;
Gdy widzę nocą, jak nade mną krąży
Chmura postaci w balladach ukryta,
I myślę o tym, że mogę nie zdążyć
Za ich cieniami, choć je prawie chwytam;
I kiedy czuję - człowiek małej miary -
Że i ty znikniesz razem z gwiazd obiegiem,
Że nie dosięgną mnie już nigdy czary
Ślepej miłości - wtedy świata brzegiem
Sam idąc myślę tak długo, aż w końcu
Miłość i sława w pustym giną słońcu.
(przekład Juliusz Żuławski)
Drżą jej usta,
gdy niesiona do karetki pogotowia
słyszy
chrapanie męża.