"Dziewiętnaście funtów starych książek to przysmak co najmniej dziewiętnaście razy większy niż funt świeżego kawioru."
Wielokrotnie nagradzana dziennikarka i redaktorka Anne Fadiman pochodzi z "książkowej rodziny". O uroku zebranych, niezwykle osobistych esejów o książkach i miłości do książek decyduje sposób, w jaki autorka adhezyjnie, od niechcenia, żartobliwie opisuje swoją rodzinę poprzez książki i bibliomanię. Pierwszy esej - o kompulsywnej miłości oddanego czytelnika do korekty - otwiera się w sposób powieściowy, gdy rodzice Fadiman i ich dorosłe dzieci zasiadają do obiadu w restauracji i kontemplują pełną błędów kartę. W innym eseju Fadiman komentuje różnorodne sposoby posługiwania się książką: sposoby jej czytania, stosowania zakładek, zaginania rogów, notowania, opatrywania fiszkami itd. Niektóre z opisów przepełnia zdziwienie, oburzenia, kpina lub żartobliwa wyrozumiałość.
Esej Moja dziwna półka opisuje najbardziej zaskakującą - czasem intymną - część biblioteki każdego bibliomana, poświęconą żarliwemu hobby, jakim np. dla George'a Orwella były „czasopisma damskie z lat sześćdziesiątych XIX wieku, które lubił czytać w swojej wannie”. Na osobistej półce Fadiman znajdują się tomy o historii polarnych eksploracji, a ona sama przytacza opowieści zawarte w niektórych z nich w zadziwiająco żywym, pełnym zaangażowania tonie.
Niektóre z esejów wydają się zbyt krótkie, zwięzłe, nawet nieśmiałe i pozbawione intelektualnych ozdobników. Fadiman inteligentnie bawi się książkami, flirtuje z czytelnikiem za ich pośrednictwem - i jest autentycznie zabawna. Styl tej książki przypomina nieco kapitalne eseje Wisławy Szymborskiej z tomu Lektury obowiązkowe albo szkice Tadeusza Nyczka. Potwierdza to trochę stara prawdę, że najlepszymi czytelnikami są... pisarze. Fadiman pisze jednak nie tylko o książkach, ale także opowieść o samym czytaniu: o tym, ile radości wnosi w nasze życie obcowanie z ukochaną książką, o wyczekiwaniu na określone wydanie i moment premiery wyczekiwanej książki, jej dotykanie, wąchanie, przeglądanie (jeden z moich ulubionych esejów: Tak nie wolno obchodzić się z książką). Nie sposób nie zgodzić się z autorką, że czytanie jest czynnością intymną, a bliski kontakt z książką czymś niepowtarzalnym, nie do podrobienia.
Kontekst kulturowy tego zbioru jest jednak wyraźnie amerykański, co z trudem pozwalają oswoić przypisy na końcu każdego eseju. Książka broni się jednak świetnym stylem pisarskim i oczywistą dla każdego bibliofila - pełna miłości fascynacją literaturą w jej najbardziej fizycznej postaci.
W dzieciństwie nigdy nie umiał maszerować w nogę,
w każdym pochodzie było to samo: zanadto skupiony
na konieczności zachowania rytmu, usztywniał krok,
wypadał z szyku i, jak w koszmarnym śnie,
wszystkie spojrzenia kierowały się na niego.
Po latach, na patriotycznej mszy,
nagle uświadamia sobie ze zgrozą, że nie umie się przeżegnać.
Nie wie, którą ręką i w którą stronę; robił to tyle razy,
ale zawsze odruchowo, bez zastanowienia.
Wszyscy wokół wykonują ten gest, jednocześnie i płynnie, jak w balecie,
teraz można by to naśladować, ale jest o sekundę za późno,
jego nieprzynależność byłaby jeszcze bardziej widoczna,
rytm jeszcze wyraźniej zakłócony.
Stoi z opuszczonymi rękami i choć spojrzenia
biegną w stronę ołtarza, jest znowu tak,
jakby wszyscy patrzyli tylko na niego.
Dlaczego właściwie nigdy nie nauczył się na pamięć
tekstu tej pieśni, znanej każdemu od wieków?
Porusza niemo i rytmicznie ustami, aby przynajmniej
wyglądać jak należy, myśląc z rozpaczą: nieprawda,
mimo wszystko jestem z nimi, po ich stronie.
(wiersz z tomu Atlantyda)
