Bernd Heinrich "Umysł kruka. Badania i przygody w świecie wilczych ptaków"

No cóż - kruk nadal nie cieszy się zbyt wielką sympatią, choć jest to jeden z najinteligentniejszych ptaków, który bardzo wytrwale towarzyszy człowiekowi. Jeżeli odsunąć na bok skojarzenia z wiedźmami, czarnymi kotami i sowami, to pozostanie piękne i mądre stworzenie, o czym z wielką pasją przekonuje nas Bernd Heinrich. Autor przez wiele lat badał (i hodował) te ptaki, wystawiał je (a przy okazji siebie) na przeróżne próby. Wraz z nimi zrywał się o świcie, marzł w śniegu i szukał padliny. Cierpliwie tkwił na różnorodnych stanowiskach (zazwyczaj nader niewygodnych), dokarmiał kruczęta i porównywał dziko żyjące kruki, z tymi, którym przypadło w udziale życie z ludzkimi opiekunami. 

Opowieść jest długa, niezmiernie ciekawa, bo też materiał zgromadzony w ciągu lat badań daje podstawy dla licznych ciekawych wniosków. Jedynym - niewielkim - minusem jest zbyt drobiazgowy opis samych technik badawczych, przygotowań do czatowania itp. Dla przeciętnego czytelnika, za jakiego się uważam, te technikalia stanowią niezły test cierpliwości. Przyznam jednak, że gdyby przyszło mi kiedykolwiek prowadzić podobne badania - miałabym świetny samouczek!

Najpiękniejszą obserwacją jest stwierdzenie, że ludzie i kruki są sobie znacznie bliżsi niż mogłoby się z pozoru wydawać!

Wystan Hugh Auden "Recitativo"

 Jeśli mięsień natrafia na opór, trzeba jeszcze wykonać jeden fałszywy ruch,
Jeśli umysł wyobraża sobie dzień jutrzejszy, wciąż jeszcze trzeba pamiętać o klęsce.
Jak długo o sobie można mówić "ja", nie sposób się nie buntować;
Jak długo istnieje przypadkowa cnota, potrzebny jest występek:
I ogród istnieć nie może, nie może zdarzyć się cud.
Ogród bowiem jedynym jest miejscem, które jest, lecz ty go nie znajdziesz,
Dopóki nie będziesz go szukać wszędzie, i nigdzie nie znajdziesz nic oprócz pustyni;
Cud jest jedyną rzeczą, która się zdarza, lecz ty go nie dojrzysz,
Dopóki wszystko nie będzie zbadane i nic się nie zdarzy, czego nie można wyjaśnić;
A życie jest przeznaczeniem, któremu musisz przeczyć, dopóki się godzisz na śmierć.

Przeto ujrzyj nie patrząc, usłysz nie słuchając, westchnij nie pytając:
To, co Nieuniknione, jest tym, co się zdarzy niby przez przypadek;
To, co rzeczywiste, jest tym, co cię oburzy jako niedorzeczność,
Jeśli nie jesteś pewny, czy śnisz, to jest na pewno twój własny sen.
Jeśli nie krzykniesz: "W tym tkwi jakiś błąd !" - zapewne tkwisz w błędzie.