niedziela, 2 maja 2010

Evelyn Waugh "Powrót do Brideshead"


Powieść Powrót do Brideshead, pióra (niegdyś kontrowersyjnego autora) Evelyna Waugha, ukazała się w atmosferze skandalu tuż po II wojnie światowej. Opowieść o podupadającym rodzie katolików, w krąg których próbuje się dostać młody ateista z ubogiej rodziny, oparta jest w dużej mierze na autobiograficznych wątkach z życia pisarza. Waugh - tak jak główni bohaterowie spisanej przez niego historii - studiował na Oksfordzie, gdzie nie stronił ani od zakrapianych mocno alkoholem imprez, ani od homoseksualnych przygód. Co najważniejsze, także jak postaci przez niego wykreowane przeżywał kryzys wiary.

Waugh w wielu swoich powieściach opisuje brytyjską arystokrację i wyższe sfery, które ostro ośmiesza, ale które także silnie go przyciągały. Powrót do Brideshead bywa opisywana jako wyraz nostalgii za odchodzącą w zapomnienie świetnością angielskich rodów i ich dworów. Ale jak autor sam pisze we wstępie - zbyt szybko zaczął opłakiwać kulturę angielskich dworków, która zdawała się odchodzić do przeszłości w okresie powojennym. Szybki rozwój ekonomiczny, bogacenie się społeczeństwa i w szczególności snobizm i nuworyszowska moda na staroangielskie posiadłości sprawiły, że przeżywają one powrót do świetności. Książki - takie jak Powrót... niewątpliwie temu sprzyjają. Smoking zapewne będzie dobrze leżał dopiero w trzecim pokoleniu, ale przecież nie szkodzi już dzisiaj obstalować sobie ładnego manor house.

Bogactwo postaci i dynamika przemian społecznych zarysowane są w tej niedługiej powieści z niezwykłą swadą, a język po prostu urzeka. Niektóre fragmenty są flegmatycznie sarkastyczne jakby żywcem wyjęte z Oskara Wilde'a:

"Wyobraź sobie mnie pogrążonego w samotności i ciszy. Właśnie kupiłem raczej odrażającą książkę [...], którą musiałem przeczytać przed niedzielnym wyjazdem do Garsington, gdyż wiadomo było, że wszyscy będą o niej dyskutować, a to takie strasznie banalne mówić, że nie czytało się modnej książki, jeżeli naprawdę się jej nie czytało."